W ostatnim czasie spotkałem się z tematyką budowy miejsc postojowych w trybie przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, czyli popularnej specustawy drogowej. Na podstawie decyzji starosty o realizacji inwestycji drogowej (decyzja zrid), od której sporządzałem odwołanie, oprócz niewielkiej długości drogi, miało zostać wybudowane ponad 50 zatok postojowych (tak to określono w decyzji). Czy na podstawie specustawy drogowej możliwa jest realizacja miejsc parkingowych?
Co stanowią przepisy specustawy drogowej i przepisy z nią powiązane
Specustawa drogowa określa zasady i warunki przygotowania inwestycji w zakresie dróg publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. W konsekwencji zakres stosowania specustawy drogowej wyznaczony jest pojęciem „drogi publicznej”, czyli drogi zaliczonej na podstawie tej ustawy do jednej z kategorii dróg (droga krajowa, wojewódzka, powiatowa, gminna), z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych (art. 1 ustawy o drogach publicznych).
Oprócz powyższego konieczne jest wskazanie treści dwóch przepisów.
Po pierwsze wskazać należy na pojęcie drogi, które zostało sformułowane w art. 4 pkt 2 ustawy o drogach publicznych i przez którą rozumie się budowlę wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym. Po wtóre, przepis § 110 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie stanowi, iż droga w zależności od potrzeb może być wyposażona w obiekty i urządzenia obsługi uczestników ruchu. Do obiektów tych i urządzeń zalicza się w szczególności MOP, punkty kontroli pojazdów, MPO, zatoki postojowe, zatoki autobusowe, perony tramwajowe, pętle autobusowe, place do zawracania, mijanki, przejścia dla pieszych oraz przejazdy dla rowerzystów.
Przykłady z orzecznictwa
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 1 kwietnia 2011 r. (sygn. akt: VII SA/Wa 196/11) wskazał, że część inwestycji obejmująca budowę parkingu na 36 miejsc postojowych […] nie może być realizowana w trybie „specustawy”, gdyż wykracza ona poza jej zakres przedmiotowy. […]. W ocenie Sądu, o ile wymienione elementy w postaci chociażby zatok autobusowych oraz peronów przystankowych stanowią integralną część inwestycji drogowej, o tyle zaprojektowany parking nie stanowi obiektu stanowiącego z drogą całość techniczno-użytkową, niezbędną do prowadzenia ruchu drogowego i podlegającego realizacji na podstawie przepisów „specustawy”. Wprawdzie parking niewątpliwie służy poprawie jakości obsługi ruchu drogowego, niemniej jednak nie jest on niezbędny do rozbudowy samej drogi oraz prowadzenia ruchu drogowego. Parking stanowi część infrastruktury drogowej i z oczywistych względów nie może funkcjonować bez połączenia z drogą, gdyż jego celem jest obsługa ruchu drogowego, jednakże droga może spełniać swoje funkcje użytkowe bez parkingu. Innymi słowy cel publiczny polegający na realizacji inwestycji drogowej w postaci rozbudowy ul. Ł. – odcinek od ul. P. do ul. F. w S., w ciągu drogi wojewódzkiej nr (…), uzasadniający zastosowanie szczególnego trybu określonego w „specustawie” i objęcie z mocy prawa własności części nieruchomości, może być całkowicie zrealizowany z pominięciem wspomnianego elementu w postaci budowy parkingu na 36 miejsc postojowych na działce nr (…) w obrębie nr (…) -Miasto S. Tego rodzaju inwestycje stanowią bowiem udogodnienia dla kierujących pojazdami oraz podnoszą jakość ruchu drogowego, jednakże ich charakter oraz cel realizacji nie uzasadnia zastosowania szczególnego trybu określonego w „specustawie”. Zdaniem Sądu nic nie stoi na przeszkodzie, aby inwestor -Prezydent Miasta S. występując z zamierzeniem inwestycyjnym w postaci budowy parkingu miejskiego nie zastosował ogólnych zasad przewidzianych w Prawie budowlanym oraz ustawie o gospodarce nieruchomościami.
Natomiast w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 czerwca 2013 r. (sygn. akt: VII SA/Wa 820/13):
Funkcja parkingów, których realizacja została objęta wnioskiem inwestora w niniejszej sprawie z całą pewnością nie ogranicza się wyłącznie do zapewnienia potrzeb uczestników ruchu. Za powyższym przemawia fakt, że z projektu zagospodarowania działki wynika, iż na stosunkowo niewielkim odcinku tej drogi (planuje się inwestycję o długości 190,90 m) przewidziane jest wiele miejsc parkingowych. Co więcej autor projektu w części opisu technicznego wskazał, że inwestycja została przewidziana na terenach przyległych do placu (…) miejskiego, sklepu Biedronka oraz terenów zabudowy jednorodzinnej. Powyższe jednoznacznie wskazuje, że przeznaczenie omawianych miejsc parkingowych znacznie wykracza poza obsługę użytkowników drogi. Bez znaczenia zatem pozostaje w jaki sposób powyższe miejsca zostały nazwane to jest czy nazwano je „parkingami”, czy – jak w projekcie budowlanym „miejscami postojowymi”. Realizacja tych miejsc nie mogła nastąpić w oparciu o specustawę drogową skoro nie są one obiektem budowlanym, ani urządzeniem stanowiącym całość techniczno – użytkową przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego.
Konkluzje
Z przytoczonym przeze mnie przepisów prawa oraz zacytowanego orzecznictwa sądów administracyjnych wynika jednoznaczne stanowisko, iż na podstawie przepisów specustawy drogowej nie można realizować każdego rodzaju zatoki postojowej (parkingowej), tj. bez względu na fakt pełnionej przez niej funkcji. Na podstawie przepisów specustawy drogowej można zrealizować wyłącznie budowę zatok postojowych, których funkcja ogranicza się wyłącznie do zapewnienia potrzeb uczestników ruchu, nie można zaś realizować budowy zatok postojowych niestanowiących wyposażenia drogi, tj. gdy ich funkcja łączy się również z obsługą obiektów znajdujących się w sąsiedztwie. Ponadto bez znaczenia pozostaje, w jaki sposób nazwano takie miejsca, tj. parking, miejsce postojowe czy zatoka postojowa, istotne jest bowiem, jaką funkcję pełni dane miejsce.
r. pr. Łukasz Papier
